Jak stanowi art. 611 Kodeksu pracy – W razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1 (1), pracodawcy przysługuje roszczenie o odszkodowanie. O odszkodowaniu orzeka sąd pracy. Przepis art. 55 § 11 Kp dotyczy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika wskutek ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika. Pracodawcy przysługuje zatem roszczenie o ww. odszkodowanie tylko wówczas, gdy pracownik rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z uwagi na ciężkie – w jego ocenie – naruszenie podstawowych obowiązków przez pracodawcę, a sąd orzekł, że rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika było nieuzasadnione. Jeżeli jednak pracodawca nie wystąpi z powyższym powództwem do sądu pracy, nieuzasadnione oświadczenie pracownika (o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia wskutek ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków) nie spowoduje ujemnych następstw po jego stronie.
Wysokość odszkodowania
W myśl art. 612 § 1 Kp – Odszkodowanie, o którym mowa w art. 61 (1), przysługuje w wysokości wynagrodzenia pracownika za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 kwietnia 2005 r. (III PK 2/05, Legalis nr 68666) wskazał, że: „Nieuzasadnione rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1[1] KP usprawiedliwia żądanie od pracownika odszkodowania (art. 61[1] KP), niezależnie od tego, czy pracodawca poniósł szkodę. Podobnie Sąd Najwyższy orzekł w wyroku z dnia 13 stycznia 2016 r. (II PK 302/14, Legalis nr 1398269): „Pracodawca,
z którym pracownik niezasadnie rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia, ma prawo do odszkodowania. Odszkodowanie to jest niezależne od powstania po stronie pracodawcy szkody majątkowej oraz od wysokości tej szkody. Pracownik nie może domagać się obniżenia odszkodowania, z powołaniem się na argument, że pracodawca nie poniósł szkody majątkowej lub że szkoda ta była niższa.
Dochodzenie odszkodowania
Pracodawca może wystąpić z żądaniem zapłaty odszkodowania (o którym mowa w art. 611 Kp) wyłącznie do sądu pracy, niezależnie od tego, czy pracownik wystąpił z powództwem o odszkodowanie z art. 55 § 3 Kp . Wcześniej pracodawca ma również prawo wezwać pracownika do dobrowolnego spełnienia świadczenia. Jeżeli jednak pracownik podał inną przyczynę natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę (niż ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika) lub w ogóle nie wskazał przyczyny, pracodawca nie może wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym na podstawie Kodeksu pracy. Nie wykluczona jest wówczas możliwość dochodzenia odszkodowania na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (art. 471 Kc w zw. z art. 300 Kp).
Jak stwierdził Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w wyroku z dnia 2 lutego 2024 r. (VI Pa 63/23, Legalis nr 3052624): „(…) w przypadku porzucenia pracy przez pracownika bez dokonania jakiejkolwiek czynności prawnej bądź w przypadku niewskazania przyczyny rozwiązania umowy o pracę odszkodowanie przewidziane w art. 61 ( 1) Kodeksu pracy nie przysługuje.
W świetle judykatury odszkodowanie, o którym mowa w art. 61 ( 1) k.p., nie jest odszkodowaniem sensu stricto, mającym na celu wyrównanie szkody wyrządzonej pracodawcy przez bezprawne rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia. Jest ono sui generis świadczeniem majątkowym pełniącym funkcję sankcji („ustawowej kary pieniężnej”) wobec pracownika za bezprawne działanie (vide: wyrok Sądu Najwyższego
z 13.1.2016r., II PK 302/14, Legalis). Nieuzasadnione rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia, na podstawie art. 55 § 1 ( 1) k.p., usprawiedliwia żądanie od pracownika odszkodowania (art. 61 ( 1)k.p.), niezależnie od tego, czy pracodawca poniósł szkodę (vide: wyrok Sadu Najwyższego z 16.6.2020r., II PK 18/19, Legalis). Tym samym odszkodowanie nie dotyczy innych spraw (innych przypadków rozwiązania stosunku prac,
w tym na skutek porzucenia pracy z przyczyn niedotyczących pracodawcy). Ponieważ sprawa taka nie została unormowana w prawie pracy (mieści się ona w pojęciu „sprawy nieunormowane przepisami prawa pracy”, o których mowa w art. 300 k.p.), pracodawca ma możliwość dochodzenia, odszkodowania na zasadach ogólnych przewidzianych w Kodeksie cywilnym (art. 471 k.c.), a wysokość tego odszkodowania nie podlega ograniczeniom,
o których mowa w art. 61 ( 2) k.p., lecz może być ustalana na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (vide: red. L. Florek, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. VII, WKP 2017). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 sierpnia 2011r. (sygn. akt I BP 3/11) wskazał na podstawie art. 415 k.c. w zw. z art. 300 k.p. pracodawca ma prawo do dochodzenia od pracownika odszkodowania za szkodę wyrządzoną porzuceniem pracy. Wobec tego pracownik może zostać
pociągnięty do naprawienia szkody, jaką pracodawca poniósł w związku z nieświadczeniem przez niego pracy. Jest to z pewnością tryb znacznie trudniejszy i bardziej wymagający niż dochodzenie odszkodowania w formie ryczałtowej. Pracodawca jest bowiem zobowiązany do wykazania nie tylko, że poniósł szkodę (będzie musiał zatem przedstawić dowody potwierdzające poniesioną szkodę), ale także będzie zobowiązany wykazać, jaka jest jej
wysokość (tak Sąd Okręgowy w Elblągu w wyroku z dnia 15 lutego 2018r., sygn. akt: IV Pa 2/18)”.
Przedawnienie roszczenia
Zgodnie z art. 291 § 1 Kp – Roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W przypadku niektórych roszczeń pracowniczych ustawodawca przewidział jednak inne terminy. Dotyczy to roszczenia o naprawienie przez pracownika szkody wyrządzonej wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych. W myśl art. 291 § 2 Kp, takie roszczenie pracodawcy ulega przedawnieniu z upływem roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia. Przepis ten, na mocy art. 291 § 2 1 Kp, stosuje się również m.in. do roszczeń pracodawcy, o którym mowa w art. 61 1 Kp. Co do zasady bieg rocznego terminu przedawnienia roszczenia odszkodowawczego z art. 61 (1) k.p. rozpoczyna się z chwilą dotarcia do pracodawcy oświadczenia pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia.\
Wszystkich zainteresowanych współpracą z naszymi doświadczonymi adwokatami z Wielunia zachęcamy do kontaktu. Oferujemy kompleksową pomoc prawną w sprawach z zakresu prawa cywilnego.