Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. Poza ustanowieniem rozdzielności majątkowej w drodze ww. umowy, wspólność majątkowa ustaje również wskutek śmierci małżonka, uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód oraz uprawomocnienia się wyroku orzekającego separację.
Separacja a rozdzielność majątkowa
Co jednak dzieje się z majątkiem wspólnym w sytuacji, gdy małżonkowie żyją w separacji faktycznej przez wiele lat przed orzeczeniem rozwodu, nie mając zawartej umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową (potocznie zwanej intercyzą)? Albo gdy postępowanie w sprawie o rozwód toczy się kilka lat?
Odpowiedź na powyższe pytania brzmi następująco. Wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w trakcie separacji faktycznej lub w czasie trwania postępowania w sprawie o rozwód bądź o separację, co do zasady, wejdą do majątku wspólnego. Jeżeli zatem np. jeden z małżonków kupi w trakcie postępowania rozwodowego samochód, to pojazd ten zostanie objęty małżeńską wspólnością majątkową. Podobnie będzie z pobranym w tym czasie wynagrodzeniem za pracę i dochodami z prowadzonej działalności gospodarczej. Powiększą one majątek wspólny. W konsekwencji ww. składniki majątkowe będą podlegać podziałowi między małżonkami w ramach podziału majątku. Trzeba przy tym pamiętać, że oprócz czynności przysparzających – nabywania składników majątkowych do majątku wspólnego, w tym samym czasie może dochodzić do czynności rozporządzających (zbywania poszczególnych składników), czy wręcz trwonienia majątku wspólnego, co może wpływać na sytuację majątkową drugiego małżonka.
Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną – w jakich sytuacjach można żądać jej ustanowienia?
Rozwiązaniem powyższych potencjalnych problemów, wiążących się m.in. z przedłużającym postępowaniem w sprawie o rozwód, jest wniesienie pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd. W samym postępowaniu o rozwód nie ma bowiem możliwości żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną. Jak już wyżej wskazano, wspólność majątkowa ustanie w takiej sytuacji dopiero z chwilą uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód. Dopóki jednak wyrok rozwodowy nie zostanie wydany (a w zasadzie dopóki się nie uprawomocni), istnieje możliwość złożenia do sądu rejonowego pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną.
Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Ważnym powodem może być np. trwonienie majątku przez jednego z małżonków albo brak jego zainteresowania w zakresie gospodarowania wspólnym majątkiem. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. To oznacza właśnie, że w przypadku separacji faktycznej małżonków, sąd może orzec rozdzielność majątkową z datą zaistnienia tego stanu rozłączenia. Wspólność majątkowa ustanie wówczas w dacie wskazanej w wyroku ustanawiającym rozdzielność majątkową. Jeżeli sąd uzna, że w okolicznościach danej sprawy kilkuletnia separacja faktyczna stanowiła wyjątkowy wypadek uzasadniający ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą zaistnienia tejże separacji faktycznej, wówczas w wyroku oznaczy tę datę. Tym samym składniki majątkowe nabyte po ww. dacie nie będą podlegać podziałowi między małżonkami w ramach podziału majątku.
Wszystkich zainteresowanych współpracą z naszymi doświadczonymi adwokatami Wieluń zachęcamy do kontaktu. Oferujemy szeroki zakres usług, pomoc w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.